Logopedia Kod programu: 02-S1LO19.2019

Logopedia to kierunek studiów obejmujący treści kształcenia dotyczące zaburzeń mowy, umożliwia po jego ukończeniu prowadzenie profilaktyki, diagnozy i terapii rozpoznanych w toku postępowania dysfunkcji mowy w szczególności dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. W trakcie studiów studenci nabywają wiedzę i umiejętności: prowadzenia profilaktyki zaburzeń mowy, diagnozy logopedycznej polegającej na zbieraniu danych związanych z dysfunkcją mowy występującej u badanego człowieka. Potrafią wyjaśnić przyczyny obserwowanych nienormatywnych objawów z wykorzystaniem wiedzy lingwistycznej, medycznej i psychologicznej. Istotnym wątkiem prowadzonego kształcenia jest także wyposażenie studentów w umiejętności planowania i prowadzenia terapii logopedycznej. Aby sprostać tym zadaniom w toku studiów prezentowane są zagadnienia związane z lingwistyką, medycyną i psychologią oraz pedagogiką, co staje się bazą dla wiedzy i umiejętności metodycznych odnoszących się do działań ściśle logopedycznych. Studia mają charakter interdyscyplinarny, z gruntu humanistyczny, integrujący wiedzę lingwistyczno-medyczno-psychologiczno-pedagogiczną z najnowszymi doniesieniami logopedii polskiej i światowej. Kształcenie na studiach logopedia kierowane jest do osób pragnących zdobyć kwalifikacje w zawodzie logopedy i jednocześnie rozwijać własne kompetencje interpersonalne oraz zdolności kreatywne w kontakcie z innymi ludźmi.

Procedurę uzyskiwania dyplomu licencjata na kierunku Logopedia reguluje Uchwała Rady Wydziału z dnia 11 grudnia 2012 r. stanowiąca Regulamin dyplomowania na Wydziale Filologicznym. Określa on szczegółowo zasady zawarte w obowiązującym Regulaminie studiów w Uniwersytecie Śląskim. Regulamin dyplomowania na Wydziale Filologicznym zawiera zapisy odnoszące się do organizacji procesu uzyskiwania dyplomu licencjata, w tym: zasad przygotowania pracy dyplomowej i jej formy, sposobu oceny rozprawy przez promotora oraz recenzenta, a także przebiegu egzaminu dyplomowego, jak również sposobu i kryteriów wyliczania oceny końcowej. Ponadto stosowane są procedury dyplomowania w ramach Archiwum Prac Dyplomowych (Zarządzenie nr 16 Rektora Uniwersytetu Śląskiego z dnia 28 stycznia 2015 r. w sprawie wprowadzenia procedury składania i archiwizowania pisemnych prac dyplomowych i zarządzenie nr 69 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 18 maja 2015 r. zmieniające zarządzenie w sprawie prowadzenia procedury składania i archiwizowania pisemnych prac dyplomowych). Na czwartym semestrze drugiego roku studiów studenci zapoznają się z metodologią badań logopedycznych w ramach przedmiotu Metodologia badań logopedycznych, co stanowi dobre przygotowanie dla rozpoczęcia działań związanych z przygotowaniem pracy licencjackiej. Proces ten inauguruje spotkanie studentów z promotorami prac dyplomowych (początku trzeciego roku studiów). Promotorzy przedstawiają tematykę prowadzonych przez siebie seminariów. Proponowane studentom obszary badawcze są zgodne z kierunkiem własnych badań promotorów, a także badaniami i projektami realizowanymi w Instytucie Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej Po wyborze promotora studenci ustalają z promotorem problematykę, metodologię i metodykę podejmowanych badań, sposób analizy ich wyników, jak również zasady pisania pracy pod względem formalnym (przypisy, aneks, bibliografia), a także sporządzenie prawidłowej struktury tekstu. Przygotowanie rozprawy na poziomie licencjackim odbywa się na bazie badań empirycznych, które mogą mieć charakter kazuistyczny lub obejmować większą grupę badawczą. Student przygotowuje pracę w czasie dwóch semestrów, korzystając z konsultacji z promotorem, z którym ustala nie tylko temat pracy, ale także strukturę pracy, rodzaj wykorzystanych metod badawczych, sposób analizy wyników badań empirycznych, a także sporządzenie wniosków, jak również analiz o charakterze aplikacyjnym. Po zaliczeniu wszystkich przedmiotów objętych programem kształcenia na kierunku logopedia, zatwierdzeniu przez promotora pracy (podpisem promotora o przyjęciu rozprawy), a także uzyskaniu pozytywnych recenzji pracy, student może przystąpić do egzaminu dyplomowego, który przebiega zgodnie z „Regulaminem dyplomowania w Uniwersytecie Śląskim”.

Zajęcia praktyczne są integralną częścią programu logopedycznych studiów dziennych, pierwszego stopnia na Uniwersytecie Śląskim. Praktyki realizowane są w czterech częściach: Praktyka psychologiczno-pedagogiczna w semestrze drugim – w wymiarze 30 godzin; Praktyka nauczyciela logopedy w przedszkolu i w klasach I-III szkoły podstawowej, w semestrze czwartym – w wymiarze 70 godzin; Praktyka nauczyciela logopedy w klasach IV-VIII szkoły podstawowej, w semestrze piątym – wymiarze 50 godzin oraz Praktyka logopedyczna, w semestrze szóstym – w wymiarze 30 godzin. Miejscem realizacji praktyk są placówki edukacyjne – szkoły przedszkola, szkoły podstawowe oraz poradnie psychologiczno-pedagogiczne, a także inne placówki i instytucje, w których zatrudniony jest logopeda, i które oferują profesjonalną pomoc logopedyczną (w tym prywatne gabinety i poradnie logopedyczne). W czasie zajęć praktycznych realizowane są różnorodne cele. Najważniejsze cele zajęć praktycznych to przede wszystkim: umożliwienie studentom kontaktu z naturalnym środowiskiem pracy, rozwijanie umiejętności identyfikowania oraz rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych z zakresu studiowanego specjalistycznego obszaru tematycznego, formułowanie istniejących problemów oraz poszukiwanie praktycznych, nowoczesnych metod ich rozwiązywania. W czasie praktyk studenci będą mieli także możliwość: konfrontowania wiedzy teoretycznej z zakresu specjalności zawodowej z rzeczywistością, kształtowania odpowiedniego stosunku do zawodu i obowiązków z nim związanych; zdobycia osobistego doświadczenia w pracy pedagogicznej i logopedycznej poprzez utrwalenie wiedzy, rozwijania umiejętności i kompetencji, składających się na tzw. warsztat logopedy przede wszystkim w zakresie obserwacji, diagnozy, terapii oraz profilaktyki logopedycznej; rozwijania kompetencji w zakresie planowania, organizacji, prowadzenia i dokumentowania przebiegu procesów pedagogicznych i z zakresu interwencji logopedycznej; poznania struktur organizacyjnych, zasad bezpieczeństwa i organizacji pracy oraz procedur obowiązujących w placówkach, w których realizowane są zajęcia praktyczne; kształtowania kompetencji społecznych poprzez wyrobienie odpowiedniego stosunku do zawodu logopedy i związanych z nim obowiązków, w tym podejmowania skutecznej współpracy z innymi specjalistami (nauczycielami, pedagogami, psychologami i in.). Studenci realizują praktyki w różnych formach: od obserwacji różnorodnych typów i form zajęć pedagogicznych i logopedycznych, poprzez aktywny udział w tych zajęciach, a także współprowadzenie z opiekunem lub/i samodzielne prowadzenie zajęć oraz możliwość skorzystania z konsultacji z opiekunem/mentorem praktyk. Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć praktycznych jest aktywny udział studenta we wszystkich zaplanowanych w programie formach zajęć, przedłożenie kompletnej dokumentacji z przebiegu praktyk (np. dziennik praktyk, raport z przebiegu praktyk) oraz uzyskanie pozytywnej oceny opiekuna praktyk. Koncepcja praktyk zakłada stworzenie studentom odpowiednich warunków do zdobycia doświadczenia zawodowego oraz umiejętności praktycznych i organizacyjnych, niezbędnych do wykonywania w przyszłości zawodu logopedy. Zajęcia praktyczne stwarzają możliwości profesjonalnego rozwoju studenta oparte na łączeniu wiedzy teoretycznej z praktycznymi umiejętnościami i kompetencjami społecznymi zgodnie z założeniami praktyki opartej na dowodach.

Warunkiem ukończenia studiów i uzyskania tytułu zawodowego licencjata w zakresie logopedii jest spełnienie następujących warunków: uzyskanie wszystkich efektów kształcenia przewidzianych w programie kształcenia, w tym efektów kształcenia związanych z kwalifikacjami uprawniającymi do wykonywania zawodu nauczyciela; uzyskanie efektów uczenia się określonych w programie studiów, którym przypisano co najmniej 180 punktów ECTS, złożenie w określonym terminie pracy dyplomowej (licencjackiej) oraz uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu dyplomowego. Przystąpienie do egzaminu dyplomowego uwarunkowane jest uzyskaniem zaliczenia wszystkich przedmiotów oraz praktyk przewidzianych w planie studiów.

Absolwent zdobywa uprawnienia do zawodu logopedy, w szczególności jest przygotowany do wykonywania działań diagnostycznych i terapeutycznych w zakresie diagnozy i terapii zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym, a także prowadzenia profilaktyki; może także prowadzić własny gabinet logopedyczny. Posiada także ogólną wiedzę i umiejętności do pracy z osobami dorosłymi z zaburzeniami mowy. Absolwent studiów Logopedia ma możliwość kontynuowania kształcenia na studiach II stopnia, także na kierunku logopedia, na których może poszerzać wiedzę i umiejętności dotyczące zaawansowanych obszarów interwencji logopedycznej, takich jak: praca z uczniem z niepełnosprawnością różnego typu, wczesna interwencja logopedyczna, gerontologopedia, neurologopedia, logopedia medialna. Kształcenie na kierunku Logopedia obejmuje 4 bloki tematyczne: logopedyczny, językoznawczy, medyczny oraz psychologiczno-pedagogiczny. Absolwent posiada interdyscyplinarną wiedzę na temat biologicznych, psychologicznych i lingwistycznych prawidłowości funkcjonowania człowieka, w szczególności w zakresie zachowań językowych w normie i patologii mowy, jej diagnozy i terapii. W trakcie studiów zdobywa wiedzę, umiejętności i kompetencje, które umożliwiają mu współpracę z nauczycielami, psychologami, pedagogami, i lekarzami (audiologami, foniatrami, otolaryngologami, pediatrami, psychiatrami, neurologami), jak również przygotowują go do kształcenia ustawicznego i dalszego rozwoju zawodowego. Absolwent uzyskuje przygotowanie do wykonywania zawodu nauczyciela w ramach modułów kształcenia, zgodnych z aktualnie obowiązującymi przepisami w sprawie standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. W szczególności uzyskuje: 1) uprawnienia psychologiczno-pedagogiczne do pracy w przedszkolu i w szkole podstawowej ogólnodostępnych oraz we wszystkich rodzajach placówek oświatowych, a także kompetencje do prowadzenia zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych z dziećmi w wieku przedszkolnym i szkolnym; 2) przygotowanie merytoryczne i dydaktyczne do pracy w charakterze nauczyciela i wychowawcy, przede wszystkim nauczyciela logopedy, oraz do prowadzenia przedmiotów zgodnych z ukończonym kierunkiem studiów (przede wszystkim w zakresie prowadzenia diagnozy, profilaktyki oraz zajęć i terapii logopedycznych w przypadku najczęściej występujących zaburzeń w komunikacji językowej, takich jak dyslalia czy opóźniony rozwój mowy, niepłynność mówienia, trudności w czytaniu i pisaniu, jak również w zakresie promowania umiejętności pracy głosem i autoprezentacji w sposób profesjonalny i optymalny). Absolwent zdobywa uprawnienia do wykonywania zawodu logopedy, w szczególności: 1) jest przygotowany do wykonywania działań diagnostycznych i terapeutycznych w zakresie diagnozy i terapii zaburzeń mowy dzieci w wieku przedszkolnym oraz szkolnym, a także prowadzenia profilaktyki. Może być zatrudniany w przedszkolach i szkołach podstawowych ogólnodostępnych. 2) posiada także ogólną wiedzę i umiejętności do pracy z osobami dorosłymi z zaburzeniami mowy. Absolwent studiów Logopedia ma możliwość kontynuowania kształcenia na studiach II stopnia, także na kierunku logopedia, na których może poszerzać wiedzę i umiejętności dotyczące zaawansowanych obszarów interwencji logopedycznej, takich jak: praca z uczniem z niepełnosprawnością różnego typu, wczesna interwencja logopedyczna, gerontologopedia, logopedia medialna.

Logopedia została zaprojektowana jako nowoczesny kierunek studiów zgodny z wizją rozwoju uczelni uwzględnioną w dokumentach: Strategia rozwoju Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na lata 2012 – 2020 (dokument przyjęty przez Senat UŚ na posiedzeniu w dniu 24 stycznia 2012 r.) oraz Misja Uniwersytetu Śląskiego (dokument przyjęty przez Senat UŚ na posiedzeniu w dniu 20 maja 1997 r.). Obszary rozwoju tego kierunku korespondują z głównymi zadaniami kluczowymi, celami operacyjnymi i strategicznymi oraz typami działań, które zostały zawarte w ww. dokumentach. Zadania na kierunku logopedia obejmują cztery cele strategiczne Uczelni: 1. Cel strategiczny 1: Silne zespoły badawcze i badania naukowe na światowym poziomie. Cel ten będzie realizowany poprzez stwarzanie najwyższego poziomu naukowego kierunku logopedia – wykorzystywanie najnowszych osiągnięć badawczych z zakresu logopedii i dyscyplin pokrewnych; wspieranie prac rozwojowych, prac zespołów badawczych oraz współpracy z jednostkami naukowymi i badawczymi w Polsce i na świecie; w rezultacie – zwiększenie prestiżu Uniwersytetu Śląskiego jako ważnego ośrodka badań nad zaburzeniami płynności mowy w kraju i na zagranicą. 2. Cel strategiczny 2: Innowacyjne kształcenie i nowoczesna oferta dydaktyczna. Cel ten będzie realizowany poprzez zapewnienie wysokiej jakości kształcenia i wsparcia merytorycznego specjalistów z zakresu zaburzeń, zgodność programu studiów z wymaganiami rynku pracy, wykorzystywanie IT w procesie dydaktycznym i wspieranie inicjatyw Otwartych Zasobów Edukacyjnych (OZE) w procesie kształcenia, realizację programu studiów zgodnie z zasadami organizacyjnymi i programowymi KRK; przystosowania warunków kształcenia do potrzeb dzieci z zaburzeniami mowy; wspierania merytorycznego, psychologicznego i socjalnego studentów. 3. Cel strategiczny 3: Aktywne współdziałanie uczelni z otoczeniem. Cel ten będzie realizowany poprzez otwartość na współpracę z biznesem i gospodarką w tym m.in. ze szkołami, przedszkolami, placówkami opiekuńczo-wychowawczych oraz psychologiczno-pedagogicznymi, jednostkami samorządowymi, placówkami i instytucjami kulturalnymi, kulturalno-oświatowymi i innymi; współdziałanie i koordynację działań z partnerami zewnętrznymi w celu upowszechnienia i stosowania w praktyce wyników badań naukowych; kreowanie pozytywnego wizerunku kierunku w mediach i budowanie świadomości marki w otoczeniu zewnętrznym. 4. Cel strategiczny 4: Systemowe zarządzanie uczelnią. Cel ten będzie realizowany poprzez planowanie średnio- i długookresowego działań rozwoju kierunku; pozyskiwanie dotacji i grantów na rozwijanie działalności kierunku oraz ich sprawne realizowanie; dbałość o kulturę organizacyjną kierunku na Wydziale w Uczelni; planowanie kapitału ludzkiego; zwiększenie poziomu samoobsługi kandydatów, studentów i pracowników z wykorzystaniem usług dostępnych w Internecie; opracowania planu rozwoju i modernizacji bazy do realizacji dydaktyki. Realizacja ww. celów przyczyni się do wyzwolenia potencjału pracowników i studentów oraz stworzenia jak najlepszych warunków edukacji i prowadzenia badań naukowych. Logopedia jest popularnym kierunkiem studiów na świecie i zyskuje coraz większe zainteresowanie w Polsce ze względu na interdyscyplinarny charakter oraz takie wyróżniki jak: otwartość, nowoczesność oraz kreatywność, które są zbieżne z europejskimi priorytetami rozwoju w obszarze szkolnictwa wyższego i nauki (por. Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu). Absolwenci tego kierunku są wyposażeni w kompleksową wiedzę i umiejętności wymagane na europejskim rynku pracy i zwiększające ich szanse na karierę zawodową. Ponadto prezentują skoncentrowane na człowieku i jego potrzebach psychologicznych i społecznych podejście do kwestii związanych z zaburzeniami rozwoju mowy. Znaczną część programu studiów stanowią zajęcia praktyczne, w trakcie których studenci nabywają kompetencje z zakresu diagnozy i terapii logopedycznej. Zajęcia realizowane są dzięki aktywnemu współdziałaniu Uczelni z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Program studiów uwzględnia innowacyjne formy kształcenia: wykorzystanie OZE oraz nowoczesnych narzędzi i metod dydaktycznych. Badania prowadzone w ramach kierunku mogą mieć charakter interdyscyplinarny (obszar nauk humanistycznych, społecznych i medycznych/nauk o zdrowiu) oraz międzynarodowy – wspierana jest mobilność studentów i pracowników w ramach współpracy z otoczeniem oraz w ramach kontaktów zagranicznymi uczelniami i ośrodkami logopedycznymi. Studia umożliwiają także udział w życiu Uczelni w ramach działalności naukowej, kulturalnej i samorządowej, m.in. przez uczestnictwo w konferencjach naukowych i studenckich, aktywność w kołach naukowych i organizacjach studenckich, co sprzyja kształtowaniu postaw prospołecznych i obywatelskich.