Etnologia i antropologia kulturowa Kod programu: W6-S1AK19.2021

Kierunek studiów etnologia i antropologia kulturowa należy do obszarów kształcenia w zakresie nauk humanistycznych. Przedmiot badań kierunku jest umiejscowiony zarówno w obszarze idei, jak i praktyk społecznych. Etnologia (używa się również terminu antropologia kulturowa) jako nauka zajmująca się opisem, historią i teorią kultury łączy dwie perspektywy: (1.) humanistyczną, koncentrującą się zarówno na dokumentowaniu lub rekonstruowaniu czasowego i przestrzennego zróżnicowania kultur, jak i modelowego wyjaśniania lub interpretacji znaczeniowych kultury; (2.) społeczną, dotyczącą interakcyjnego, komunikacyjnego i instytucjonalnego wymiaru zjawisk kulturowych. Etnologia obejmuje analizy procesów enkulturacyjnych i akulturacyjnych oraz ich kontekstów społecznych, historycznych, ekonomicznych i ideologicznych. Program nauczania kładzie nacisk na kształcenie kompetencji społecznych oraz umiejętność działania w wielokulturowym, wielowyznaniowym i wielojęzykowym otoczeniu. Założenia teoretyczne kierunku mają również praktyczne przełożenie. Znajdują zastosowanie w działaniach zmierzających do ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego zarówno najbliższego otoczenia, jak również odległych regionów świata. Wiedza i umiejętności zdobywane podczas studiów pomagają w kreatywnym podejściu do artefaktów związanych z kulturą typu tradycyjnego i dostosowania ich do potrzeb współczesnego społeczeństwa. Poprzez wskazywanie możliwości ich przekształcenia, nadawania im nowych znaczeń możliwe staje się ich praktyczne wykorzystanie między innymi w sektorach kreatywnych. W trakcie studiów student zapoznaje się z podstawami wiedzy ogólnohumanistycznej oraz nabywa wiedzę specjalistyczną z zakresu etnologii i antropologii kulturowej. W okresie tym poznaje praktycznie metody i techniki badawcze w ramach obozów naukowych, odbywa też praktykę terenową, której zasadniczym celem jest zapoznanie studentów ze specyfiką etnologicznej i antropologicznej eksploracji terenowej oraz wdrożenie do realizacji konkretnych zadań o charakterze naukowo-badawczym. Wśród wielu szczegółowych zagadnień student zdobywa wiedzę na temat kultury, historii myśli etnologicznej, etnologii Polski i Europy oraz kultury społeczeństw Globalnego Południa. Procesy globalizacyjne zachodzące we współczesnej kulturze spowodowały zmiany nie tylko w skali światowych systemów społecznych i gospodarczych, ale także w codziennym życiu ludzi we wszystkich regionach świata. Niektórzy badacze twierdzą, że ludzie zagubili poczucie własnej tożsamości, natomiast bliskie nam miejsca zatracają swoje charakterystyczne cechy narodowe, regionalne czy lokalne i stają się przestrzenią zhomogenizowaną, ujednoliconą pod wieloma względami. W tej przestrzeni dokonuje się na niespotykaną do tej pory skalę dyfuzja kulturowa, migracja międzykulturowa, przemieszczanie się z kultury do kultury, co powoduje, że możemy mieć nie jedną, ale wiele kultur bliskich nam, dobrze znanych, „swoich”. Ważnym elementem współczesności są media (szczególnie tzw. nowe media), w ramach których dokonuje się swoiście rozumiane kształtowanie świadomości kulturowej. Wielu badaczy podkreśla także alternatywne modele tworzenia kultury (np. Stuart Hall, Michael Maffesoli, Judith Butler), będące efektem konstytuowania się wokół mniejszościowych paradygmatów (grupy mniejszości seksualnych, sieciowych graczy itp.) czy grupy budujące swoją tożsamość wokół kwestii narodowych lub etnicznych, ale z uwzględnieniem zmian zachodzących we współczesnym świecie (nowe nacjonalizmy, etniczności rozumiane jako projekty polityczne, tożsamości pograniczne). Ważnym rysem dzisiejszego świata jest także przenikanie się dziedzin i obszarów, przez co do właściwego przyglądania się zjawiskom kulturowym potrzeba narzędzi interdyscyplinarnych. Studia I stopnia kończą się egzaminem dyplomowym (licencjatem).

Proces uzyskania dyplomu jest organizowany i przebiega zgodnie z odpowiednim zapisem rozdziałów VI i VII Regulaminu Studiów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (Załącznik do uchwały nr 368 Senatu UŚ z dnia 30 kwietnia 2019 r.). 1. Student dokonuje wyboru seminarium i promotora, z listy zgłoszonych seminariów dyplomowych w danym roku akademickim. Seminarium dyplomowe trwa 4 semestry. 2. Student wraz z promotorem ustala temat pracy dyplomowej oraz przebieg procesu jej realizacji. 3. Student składa wniosek do Rady Wydziału/ Rady Instytutu o zatwierdzenie tematu pracy dyplomowej, po zaaprobowaniu go przez promotora. 4. Student składa pracę dyplomową w formie drukowanej oraz elektronicznej wraz z kompletem dokumentów, nie później niż do 25 września. 5. Dziekan kieruje do recenzji pracę dyplomową, po przyjęciu jej przez promotora. 6. Dziekan przyjmuje recenzje pracy dyplomowej i ewentualnie (przy negatywnej ocenie recenzenta) wyznacza drugiego recenzenta; jeśli drugi recenzent oceni pracę negatywnie, nie może ona być podstawą ukończenia studiów. 7. Dziekan dopuszcza studenta do egzaminu dyplomowego po zrealizowaniu planu studiów i efektów kształcenia przewidzianych programem studiów oraz uzyskaniu pozytywnych ocen pracy dyplomowej. 8. Dziekan wyznacza komisję przeprowadzającą egzamin dyplomowy. 9. Dziekan ustala przewidywany terminu egzaminu dyplomowego, nie później niż w terminie 6 miesięcy od daty, o której mowa w pkt. 4. 10. Komisja przeprowadza ustny egzamin dyplomowy. 11. Dziekan ustala ewentualny termin poprawkowego egzaminu dyplomowego, nie wcześniej niż przed upływem 1 miesiąca i nie później niż po upływie 3 miesięcy, od daty pierwszego egzaminu (dziekan może wyznaczyć ostateczny, dodatkowy termin egzaminu, w przypadku uzyskania przez studenta oceny niedostatecznej w drugim, poprawkowym terminie egzaminu, w przypadku uzyskania oceny niedostatecznej z tego egzaminu, dziekan wydaje decyzję o skreśleniu z listy studentów). 12. Komisja egzaminacyjna oblicza ostateczny wynik studiów na podstawie protokołu egzaminu dyplomowego zgodnie z § 34 pkt. 2 i 3 Regulaminu Studiów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach z zastrzeżeniem § 34 pkt. 4. 13. Absolwent otrzymuje dyplom ukończenia studiów wyższych odpowiedniego stopnia.

Rodzaj i czas trwania praktyki na kierunku etnologia i antropologia kulturowa określa plan studiów. Studentów studiów stacjonarnych 1. stopnia obowiązują dwie praktyki terenowe oraz jedna indywidualna praktyka zawodowa. Na studiach pierwszego stopnia, po I roku studiów, obowiązuje praktyka terenowa (wakacyjna) w formie dziesięciodniowego obozu naukowego (realizowana przez studentów studiów stacjonarnych i niestacjonarnych). Po II roku realizowana będzie kolejna praktyka terenowa (wakacyjna) w formie dziesięciodniowego obozu naukowego (dotyczy tylko studentów studiów stacjonarnych). Na III roku studiów student jest zobligowany zrealizować trwającą dwa tygodnie indywidualną praktykę zawodową (w instytucji kulturalnej, np. dom kultury, muzeum, stowarzyszenie, fundacja itp. lub przedsiębiorstwie, w którym student będzie miał możliwość przygotować i zrealizować konkretny projekt) w dowolnym wybranym przez siebie terminie. W trakcie praktyki terenowej student zapozna się ze specyfiką etnograficznej eksploracji terenowej oraz przygotowuje się do realizacji konkretnych zadań o charakterze naukowo-badawczym. Tematyka podejmowana podczas praktyk terenowych obejmuje nie tylko indywidualne tematy badawcze pracowników Instytutu, ale też w porozumieniu z prowadzącym, tematy własne studentów (często zebrany wówczas materiał stanowi bazę empiryczną przygotowywanej pracy licencjackiej). W badaniach wykorzystuje się rozmaite techniki: wywiad, ankietę, obserwację oraz formy rejestracji i dokumentacji faktów kulturowych. Niejednokrotnie praktyki terenowe odbywają się we współpracy z lokalnymi instytucjami administracji samorządowej bądź też z placówkami o charakterze kulturalnym (muzea, towarzystwa regionalne, domy kultury i in.). Obozy naukowe odbywają się na terenie całego kraju i poza jego granicami. Zaliczenie praktyki terenowej odbywa się na podstawie oceny aktywności badawczej w trakcie obozu oraz w oparciu o analizę jakości zebranego materiału empirycznego i jego opracowania oraz weryfikację indywidualnego sprawozdania z przeprowadzonych prac badawczych. Zaliczenie odbywa się wg ustalonych przez opiekunów i wcześniej przekazanych terminów. Ocena pozytywna z odbytych praktyk terenowych jest warunkiem dopuszczenia studenta do egzaminu dyplomowego. Zasadniczym założeniem indywidualnej praktyki zawodowej jest zapoznanie studentów ze specyfiką pracy w instytucjach kultury. Wiedza dotycząca prawnych i finansowych możliwości działania, obowiązków i zadań stojących przed pracownikami instytucji jest uzależniona od profilu placówki wybranej przez studenta. Celem praktyki jest również zdobycie przez praktykanta konkretnych umiejętności zawodowych i kompetencji społecznych. Realizacja praktyk w wybranych instytucjach ma pomóc studentowi zorientować się w możliwościach wykorzystania zdobytej podczas studiów wiedzy w planowaniu rozwoju indywidualnej ścieżki kariery zawodowej. W trakcie praktyk, pod okiem opiekuna, realizowany jest projekt nawiązujący do obszaru działania danej instytucji. Praktyka może się odbywać w jednostkach administracji państwowej, administracji samorządowej, instytucjach społecznych, instytucjach kultury, placówkach oświatowych, skansenach, fundacjach i organizacjach pozarządowych, muzeach, instytucjach naukowo-badawczych, agencjach reklamowych i strategicznych, agencjach PR, ośrodkach badania rynku i opinii publicznej lub innych jednostkach organizacyjnych – pod warunkiem, że charakter odbywanych przez studenta praktyk będzie zgodny z profilem kierunku studiów. Studenci mogą odbywać praktyki w samodzielnie wybranych przez siebie instytucjach/firmach, w ramach liczby godzin dydaktycznych przewidzianych planem studiów. Szczegółowe informacje dotyczące celu praktyki, jej organizacji, miejsca odbywania, form praktyki, obowiązków studenta, warunków zaliczenia praktyki określono w regulaminie "INDYWIDUALNA PRAKTYKA ZAWODOWA dla studentów studiów stacjonarnych I stopnia – licencjackich kierunek: etnologia i antropologia kulturowa" (wraz z załącznikami) dostępnym na stronie wydziałowej oraz u opiekuna praktyk.

Warunki ukończenia studiów na kierunku etnologia i antropologia określa §38 Regulaminu Studiów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, stanowiący Załącznik do uchwały nr 368 Senatu UŚ z dnia 30 kwietnia 2019 r. Warunkiem ukończenia studiów jest złożenie egzaminu dyplomowego z wynikiem co najmniej dostatecznym. Absolwent otrzymuje dyplom ukończenia studiów wyższych potwierdzający uzyskanie kwalifikacji odpowiedniego stopnia. Podstawą obliczenia ostatecznego wyniku studiów są: 1) średnia arytmetyczna ze wszystkich ocen końcowych modułów uzyskanych w ciągu całego okresu studiów w tym ocen niedostatecznych, zaokrąglona do dwóch miejsc po przecinku; oceny z wychowania fizycznego nie są wliczane do średniej; 2) ocena z pracy ustalona na podstawie ocen promotora i recenzenta, w tym z pracy praktycznej na kierunkach artystycznych; w przypadkach spornych decyduje przewodniczący komisji; 3) ocena z egzaminu dyplomowego ustalona na podstawie ocen cząstkowych uzyskanych na tym egzaminie. Ostateczny wynik stanowi sumę 1/2 oceny wymienionej w pkt 1 oraz 1/4 każdej z ocen wymienionych w pkt 2 i 3 (każdy ze składników sumy zaokrąglany jest do dwóch miejsc po przecinku). Jeśli ocena wymieniona w pkt 1 jest niższa niż 3,0, ostateczny wynik nie może być wyższy od dostatecznego. W dyplomie ukończenia studiów wpisuje się ostateczny wynik studiów obliczony zgodnie z zasadą: 1) do 3,25 — dostateczny; 2) 3,26 do 3,75 — dostateczny plus; 3) 3,76 do 4,25 — dobry; 4) 4,26 do 4,60 — dobry plus; 5) 4,61 do 4,80 — bardzo dobry; 6) od 4,81 — celujący. Komisja egzaminacyjna może podwyższyć ocenę, o której mowa w ust. 3, o pół stopnia, jeżeli student z pracy dyplomowej otrzymał ocenę bardzo dobrą oraz średnia ze studiów wynosiła co najmniej 4,0. Nie można podnieść oceny, o której mowa w ust. 3 na ocenę celującą. O podwyższeniu czyni się adnotację w indeksie oraz protokole egzaminu dyplomowego.

(brak informacji)

Kierunek studiów zgodny jest z podstawowymi celami strategicznymi Uniwersytetu Śląskiego i uwzględnia: - kształcenie w zakresie wiedzy o kulturze regionalnej (z naciskiem na istotną w warunkach wspólnoty europejskiej problematykę wielokulturowości oraz tożsamości społecznej na pograniczach kulturowych i etnicznych); - potrzebę ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy, świata; - zasadę interdyscyplinarności kształcenia (m.in. poprzez odniesienie do innych dziedzin humanistyki, takich jak: językoznawstwo, historia, geografia, socjologia, psychologia, kulturoznawstwo, archeologia, religioznawstwo, historia sztuki, muzykologia, filozofia); - zasadę innowacyjności i kreatywności przez wprowadzenie do programu kształcenia treści z zakresu marketingu w kulturze oraz wiedzy dotyczącej praktycznych możliwości zastosowania etnologii/antropologii kulturowej w realizacji kariery, zarówno w zawodzie etnologa i antropologa, jak i w innych dziedzinach (np. edukacji, dziennikarstwie, biznesie); - nabywanie wiedzy fachowej przez ofertę zajęć praktycznych realizowanych we współpracy z instytucjami samorządowymi i kulturotwórczymi; - współdziałanie na zasadach partnerstwa i aktywną współpracę pracowników naukowo-dydaktycznych oraz studentów etnologii zarówno z zagranicznymi ośrodkami etnologicznymi, jak i jednostkami samorządowymi, kulturalnymi i oświatowymi różnego typu w kraju (współpraca z podmiotami zewnętrznymi stanowi płaszczyznę komunikowania się z szeroko rozumianym środowiskiem oraz społecznością lokalną i regionalną).