Informacja naukowa i bibliotekoznawstwo Kod programu: 02-N2BN12.2015

Studia kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo łączą z dyscypliny bibliologii i informatologii (ang. library and information science; niem. Buch und Informationwisseschaft; ros. библиотечно–информационная деятельность;) jej trzy główne działy wiedzy: naukę o książce, bibliotekoznaw-stwo, naukę o informacji. Ponadto studia te w sferze praktycznej zachowują związek z bibliografią, edytorstwem oraz księgarstwem, ochroną kulturowego dziedzictwa narodowego. Historia pierwszych działów tej dyscypliny jest długa, sięgająca starożytno-ści. Zorganizowane kształcenie w Europie rozpoczęło się na przełomie XVIII i XIX wieku. Umiejętności, które rozwija dyscyplina informacji naukowej i biblio-tekoznawstwo, służą gromadzeniu piśmiennictwa i innych rodzajów dokumen-tów (muzycznych, kartograficznych, dźwiękowych, elektronicznych) w bibliote-kach i innych instytucjach pośredniczących w komunikacji społecznej, zapew-niających wszystkim zainteresowanym dostęp do dokumentów lub do źródeł informacji o nich tradycyjnie oraz elektronicznie z użyciem technik kompute-rowych i Internetu, z zachowaniem norm prawnych. Studia drugiego stopnia adresowane są do dwóch grup kandydatów: do absolwentów studiów pierwszego stopnia kierunku informacja naukowa i bibliotekoznawstwo oraz do absolwentów studiów pierwszego lub drugiego stopnia dowolnego kierunku studiów. Pierwsza grupa opanowała w trakcie studiów pierwszego stopnia wiedzę teoretyczną z zakresu bibliologii i informatologii oraz umiejętności praktyczne w zakresie typologii dokumentów drukowanych (książek, czasopism, map, dziel graficznych) dźwiękowych, elektronicznych (w tym dostępnych w sieci Inter-net), znormalizowanej ich rejestracji na potrzeby tworzenia baz danych (kata-logów dokumentów, baz danych), charakterystyki rzeczowej zbiorów doku-mentów ze wszystkich działów wiedzy oraz kultury oraz opanowała podstawy umiejętności infobrokerskich. Poznała elementy wiedzy księgarskiej i wydaw-niczej. Została przygotowana do pracy bibliotekach różnego typu (szkolnych, publicznych, naukowych, fachowych) oraz w innych instytucjach, w których tworzone są zbiory informacji o dokumentach. Grupa, która po innych kierun-kach studiów podjęła kształcenie się z zakresu informacja naukowa i bibliotekoznawstwo, wniosła wiedzę dającą podstawy uzyskania umiejętności z bibliotekarstwa czy infobrokerstwa dziedzinowego (niezbędną elementarną wiedzę uzupełni fakultatywnie), w trakcie studiów nabędzie umiejętności zgodne z indywidualnym zainteresowaniem, wybrane z bloku treści i kompetencji szczegółowo sprofilowanych. Studia drugiego stopnia rozpoczynają się od poznania przez wszystkich kandydatów współczesnej struktury studiowanej dyscypliny, pokazanej wszechstronnie, gdyż praktyka pracy z dokumentami we współczesnych instytucjach (organizacjach) wymaga prócz umiejętności bibliotekarskich czy infobrokerskich lub edytorskich, także wiedzy z zakresu zarządzania instytucjami, znajomości prawa bibliotecznego oraz ochrony własności intelek-tualnej i dziedzictwa kulturalnego oraz ogólnej polityki kulturalnej międzynarodowej, narodowej i lokalnej, nastawionej na wdrażanie idei społeczeństwa informacyjnego, społeczeństwa kreatywnego, pracującego na rzecz rozwoju kapitału ludzkiego oraz gospodarki. Prócz procesu kształcenia mającego te jednolite cele, wszyscy studiujący wybierają jeden bloków treści szczegółowych, z różnymi efektami w zakresie opanowanej wiedzy, umiejętności oraz kompetencji społecznych: Blok Nowoczesna biblioteka służy pogłębieniu lub zyskaniu prymarnie wiedzy oraz umiejętności bibliotecznych w zakresie organizacji pracy bibliotek naukowych, publicznych i specjalnych (np. branżowych związanych z techniką, medycyną, pedagogiką, prawem). Absolwent poznał, umie gromadzić, wyszukać, dostarczyć dokumenty (tradycyjne oraz cyfrowe, zdigitalizowane lub dostępne w sieci Internet), oczekiwane przez grupy użytkowników bibliotek. Potrafi tworzyć oraz obsługiwać właściwe dla takich grup bazy danych oraz wspomagać zainteresowanych klientów w docieraniu do niezbędnych im źródeł. Zna i umie w praktyce wykorzystać wiedzę o współdziałaniu z instytucjami zlokalizowanymi w regionie, kraju, zagranicą, w tym za pośredni-ctwem zawodowych zrzeszeń (SBP, IFLA, ISKO). Blok Biblioteka w społeczności lokalnej został opracowany w ramach ogólnopolskiej akcji towarzyszącej wdrożeniu Programu Rozwoju Bibliotek zainicjowanej przez Polskie Towarzystwo Bibliologiczne Oddział w Warszawie z wykorzystaniem środków Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Celem jest wspomaganie środowisk oddalonych od wielkich centrów zurbanizowanych, których potrzeby bardzo szybko się zmieniają. Absolwent, który wybrał ten zestaw treści, posiadł umiejętności w zakresie obsługi informacyjnej ludności szukającej pomocy w publicznych bibliotekach gminnych lub filiach bibliotek zlokalizowanych w obrzeżnych dzielnicach gmin grodzkich. Umie organizować pracę z czytelnikami, wspierać lokalne inicjatywy kulturalne, pomagać w wykorzystaniu e-administracji, wspierać edukację medialną, projektować serwisy internetowe. Blok Zarządzanie informacją służy gruntownemu pogłębieniu wiedzy o elektronicznych zasobach informacji, opanowaniu umiejętności tworzenia baz danych, wykorzystaniu umiejętności tworzenia zasobów bibliotek cyfrowych, orientuje się w metodach obsługi baz informacji o dokumentach patentowych i normalizacyjnych, zna zasady oraz potrafi włączyć się do tworzenia publikacji elektronicznych dostępnych w sieci. Blok Kultura medialna w bibliotekarz szkolnych jest adresowany do osób, które zamierzają pracować w instytucjach krzewiących czytelnictwo w środowisku dzieci i młodzieży. Absolwent zna ideę i cele tworzenia Szkolnych Centrów Informacji w szkołach podstawowych, gimnazjalnych, ponadgimnazjalnych, zna podstawy oraz umie wykorzystać wiedzę o mediach w pracy z dziećmi i młodzieżą, zna procesy odbioru lektury oraz funkcje dydaktyczne różnych instytucji oświatowych. Blok Ochrona i konserwacja zbiorów bibliotecznych jest jedynym w Polsce takim programem na studiach informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, który dostarcza wiedzy oraz podstawowych wiadomości o możliwościach ochrony zagrożonych degradacją fizykochemiczną zbiorów druków. W trakcie warsztatów student uczestniczy w rozpoznawaniu zmian w strukturze papieru drukowego starych książek (w tym o wartości historycznej). Umie podjąć decyzję o zabezpieczeniu niszczejących dzieł, zastąpić dzieła zagrożone wersją zdigitalizowaną. Blok Kultura i edytorstwo książki łączy znajomość wiedzy o dawnych procesach publikowania książek i prasy z podstawowymi informacjami o współczesnym edytorstwie komputerowym oraz wiedzą o rynku publikacji. Zainteresowani pracą dydaktyczną mogą w ramach bloku fakultatywnych umiejętności uzyskać uprawnienia pedagogiczne w podstawowym zakresie kompetencji nauczyciela bibliotekarza, z dodatkowymi kompetencjami nauczyciela technologii informacyjnej, pod warunkiem zaliczenia dodatkowej praktyki pedagogicznej, przewidzianej w planie. Absolwent studiów drugiego stopnia informacji naukowej i bibliotekoznawstwa, który osiągnął wysokie kompetencje potwierdzone notą na dyplomie magistra oraz wykazujący się aktywnością naukową i organizacyjną, może ubiegać się o przyjęcie na studia trzeciego stopnia (doktoranckie), realizowane na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Śląskiego w ramach uprawnień Wydziału do nadawania stopnia doktora nauk humanistycznych w zakresie dyscypliny bibliologii i informatologii. Wydział posiada też uprawnienia habilitacyjne w tym samym zakresie.

(brak informacji)

Za podstawę opracowania strategii przyjęto analizę SWOT dla Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (dalej: IBiIN) oraz dokumenty ważne dla ustalenia wewnętrznych potrzeb oraz zewnętrznych relacji Instytutu z otoczeniem. IBiIN nawiązuje do wytycznych w następujących opracowaniach: Strategia rozwoju Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach na lata 2012 –2020 (Katowice 2012), Strategie dla kultury. Kultura dla rozwoju. Zarządzanie strategiczne instytucją kultury. Pod red. M. Śliwy (Kraków 2011), Strategia Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich na lata 2010–2021 (Warszawa 2009). Uznając za główny cel rozwój polskiej kultury i gospodarki w interesie Rzeczpospolitej jako kraju należącego do Unii Europejskiej, przyjęto za priorytetowe idee rozwoju kapitału ludzkiego, społeczeństwa informacyjnego i coraz wyższej kreatywności we wszystkich sferach pożądanej twórczości. Wszelkie działania są nastawione na rozwój własnej kadry IBiIN, gdyż jej poziom warunkuje efekty pracy naukowej oraz dydaktycznej. O jakości pracy Instytutu świadczy stale monitorowana obecność publikacji w ogólnopolskim i systematycznie rozszerzanym międzynarodowym obiegu, międzyinstytucjonalne umowy o współpracy naukowej, kontakty naukowe lub dotyczące kształcenia, a także zainteresowanie środowiska społecznego zatrudnieniem absolwentów studiów informacji naukowej i bibliotekoznawstwa. Instytut, stanowiąc jednostkę organizacyjną Wydziału Filologicznego, czuje odpowiedzialność za własny prestiż, ma świadomość, iż pozycja Wydziału w Uniwersytecie i Uniwersytetu Śląskiego w nauce oraz w odczuciu ogólnospołecznym powstaje dzięki wysiłkom wszystkich osób zatrudnionych w Uczelni. Kadra Instytutu skupia w dominującej liczbie grono badaczy reprezentujących dyscyplinę bibliologii i informatologii, ale nie traci z pola widzenia różnych interdyscyplinarnych związków z dyscyplinami pokrewnymi, przede wszystkim z filologią, historią, informatyką, a także tymi, które warunkują funkcjonowanie bibliotek, stan czytelnictwa i instytucji książki (statystyka, prawo, biologia, chemia, socjologia, psychologia, pedagogika) oraz innymi, dla których jest nauką pomocniczą, wspomagając proces komunikacji społecznej za pośrednictwem dokumen-tów i usługowych systemów biblioteczno-informa-cyjnych. Jako zespół, kadra IBiIN, orientując się w kierunkach rozwoju kulturalnego społeczeństw lub przodujących naukowo krajów oraz dostrzegając potrzeby kulturalne, edukacyjne, naukowe, informacyjne, kompensacyjne społeczeństwa w Polsce oraz w województwie śląskim, zmierza do rozwijania dyscypliny we współpracy z uniwersytetami, bibliotekami naukowymi, międzynarodową organizacją wiedzy (ISKO) oraz organizacjami normalizacji w bibliografii, bibliotekarstwie i informacji naukowej (ISO, PN), organizacjami bibliotekarskimi międzynarodowymi (IFLA), zagranicznymi (ABDOS), krajowymi oraz regionalnymi (Zarządem Głównym oraz regionalnymi kołami SBP, PTB, PTIN, PTCz, ZNP Sekcją Bibliotekarską, radami programowymi bibliotek).