Ethnology and Cultural Anthropology Programme code: 12-S2AK16.2017

Ogólna charakterystyka kierunku etnologia i antropologia kulturowa, studia drugiego stopnia Studia stacjonarne drugiego stopnia na kierunku etnologia i antropologia kulturowa stanowią pogłębienie oraz poszerzenie wiedzy etnologicznej i antropologicznej w obrębie dwóch specjalności: ekologia kulturowa oraz antropologia w produkcji rozrywki elektronicznej. Wśród zagadnień znajdują się teoretyczne rozważania dotyczące antropologicznych aspektów kultury (między innymi: semiotyka kultury, antropologia społeczna i kulturowa, kognitywistyka, antropologia tożsamości, pamięć w kulturze i historycznej narracji), a także wiedza dotycząca praktycznych możliwości zastosowania etnologii/antropologii kulturowej w realizacji kariery w edukacji, dziennikarstwie, biznesie, sektorze kreatywnym. Treści kształcenia obejmują zarówno problemy etnologicznej interpretacji zjawisk społeczno-kulturowych i antropologii kultury współczesnej, jak również zagadnienia z zakresu ekologii kulturowej oraz antropologii stosowanej. Student uzyskuje pogłębioną wiedzę na temat głównych stanowisk metodologicznych współczesnej antropologii kultury oraz jej praktycznego zastosowania w planowaniu własnej ścieżki kariery zawodowej. W ramach studiów kładzie się nacisk, by słuchacze poznali najważniejsze zagadnienia i problemy, dotyczące uwikłań człowieka we wzory kultury, interakcje społeczne i uwarunkowania przyrodnicze. Założeniem jest wykształcenie u słuchaczy umiejętności rozpatrywania w/w aspektów z zastosowaniem szerokiego wachlarza tradycji naukowo-badawczych i najistotniejszych propozycji metodologicznych. W wymiarze teorii studia pozwalają na zapoznanie się z modelowymi wyjaśnieniami oraz interpretacjami znaczeniowymi kultury. Wiedza teoretyczna będzie miała również bezpośrednie przełożenie na praktykę. W procesie kształcenia duży nacisk zostanie położony na kontakt z różnymi instytucjami, w których niezbędne są kompetencje absolwentów kierunku. Przedmiot badań etnologii jest umiejscowiony zarówno w obszarze idei, jak i praktyk społecznych. Etnologia (wymiennie stosowany termin antropologia kulturowa) jako nauka zajmująca się opisem, historią i teorią kultury łączy dwie perspektywy: 1. humanistyczną, koncentrującą się zarówno na dokumentowaniu lub rekonstruowaniu czasowego i przestrzennego zróżnicowania kultur, jak i modelowego wyjaśniania i interpretacji znaczeniowych kultury; 2. społeczną, dotyczącą interakcyjnego, komunikacyjnego i instytucjonalnego wymiaru zjawisk kulturowych. Etnologia obejmuje analizy procesów enkulturacyjnych i akulturacyjnych oraz ich kontekstów społecznych, historycznych, ekonomicznych i ideologicznych. Program nauczania kładzie nacisk na kształcenie kompetencji społecznych oraz umiejętność działania w wielokulturowym, wielowyznaniowym i wielojęzykowym otoczeniu. Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Śląskiego w ramach kierunku etnologia i antropologia kulturowa na studiach drugiego stopnia prowadzi dwie specjalności: ekologia kulturowa oraz specjalność antropologia w produkcji rozrywki elektronicznej. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji i działający w jego ramach Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej Uniwersytetu Śląskiego dysponuje odpowiednią infrastrukturą umożliwiającą realizację zakładanych celów i efektów kształcenia na planowanym kierunku etnologia i antropologia kulturowa. Powierzchnia jednostek do wyłącznej dyspozycji Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji przedstawia się następująco (w kontekście pozostałych jednostek): 6 023 m2 (Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji), 5 088 m2 (Wydział Artystyczny), 5 034 m2 (pozostałe jednostki dydaktyczne – Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych, Studium Wychowanie Fizycznego i Sportu oraz pozostałe obiekty sportowe, Biblioteka), 7763 m2 (Jednostki Ogólnouczelniane). Łączna powierzchnia w/w jednostek wynosi 23 909 m2. Ogółem do dyspozycji Wydziału pozostaje 9 sal wykładowych, 22 ćwiczeniowych i 2 komputerowe. Prócz tego korzystamy z wielu innych sal, tak zwanych ogólnouczelnianych (np. laboratoria językowe, centrum konferencyjne). Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UŚ mieści się w Budynku Głównym Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie. Wszystkie kierunki Wydziału korzystają wymiennie z dostępnych sal, których powierzchnia i wyposażenie są dostosowane do liczby studentów. Obecnie prowadzone zajęcia dydaktyczne odbywają się w pomieszczeniach wyposażonych w nowy sprzęt audiowizualny, odpowiadający współczesnym standardom i umożliwiający realizację zakładanych w programach nauczania treści kształcenia. Są to następujące sale: • sala 20 z 85 miejscami (wyposażona w sprzęt komputerowy, stacjonarny rzutnik multimedialny oraz sprzęt audio), • sala 09 z 22 miejscami (wyposażona w podstawowy sprzęt audio-wideo), • sala 103 z 25 miejscami (wyposażona w sprzęt komputerowy i stacjonarny rzutnik multimedialny), • sala 104 z 42 miejscami (wyposażona w sprzęt komputerowy, telewizor, stacjonarny rzutnik multimedialny oraz odtwarzacz płyt CD), • sala 105 z 64 miejscami (wyposażona w sprzęt komputerowy i stacjonarny rzutnik multimedialny), • sala 107, posiada 23 miejsca (wyposażona w podstawowy sprzęt audio-wideo), • sala 118, posiada 23 miejsca (wyposażona w podstawowy sprzęt audio-wideo). Ćwiczenia odbywają się w w/w mniejszych salach, zaś seminaria licencjackie i magisterskie w pokojach promotorów, np. w Archiwum Polskiego Atlasu Etnograficznego, pokoju Dyrektora Instytutu, w Sali Senackiej. Poza zajęciami dydaktycznymi studenci mają zapewniony dostęp do sieci komputerowej i Internetu w specjalnej pracowni (zob. poniżej), oprócz tego studenci na terenie całego kampusu mają dostęp do bezprzewodowej sieci internetowej Eduroam. Wydział Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie posiada własną bibliotekę oraz czytelnię czasopism i książek. Studenci mają otwarty dostęp do zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Śląskiego, w tym do aktualnej literatury podstawowej i uzupełniającej zalecanej w ramach kształcenia na planowanym kierunku etnologia i antropologia kulturowa (zob.: Uzupełnienie informacji o zasobach bibliotecznych). Biblioteka ta wraz z 13 bibliotekami specjalistycznymi działającymi przy wydziałach i instytutach tworzy sieć biblioteczno-informacyjną Uniwersytetu Śląskiego. Biblioteki sieci bibliotecznej Uniwersytetu Śląskiego organizują warsztat naukowo dydaktyczny dla studentów oraz pracowników naukowych, gromadząc zbiory związane z dyscyplinami naukowymi reprezentowanymi przez Uniwersytet Śląski, a także materiały źródłowe (słowniki, encyklopedie, informatory adresowe, biograficzne i inne), zbiory specjalne (starodruki, rękopisy, cymelia) oraz źródła elektroniczne (baza danych, czasopisma elektroniczne), dokumenty audiowizualne, mikrofilmy i inne. Biblioteka Uniwersytetu Śląskiego posiada jeden z największych księgozbiorów naukowych i uczelnianych na Górnym Śląsku. Końcem 2010 roku liczył on bowiem 1 453 658 woluminów druków zwartych (wraz ze skryptami), 43 866 jednostek zbiorów specjalnych oraz 69 611 woluminów czasopism zarejestrowanych w inwentarzach. W sieci komputerowej Uniwersytetu Śląskiego dostępnych jest 56 baz danych i ponad 25 tysięcy tytułów czasopism elektronicznych (E-zbiory BUŚ). W Internecie udostępniony jest katalog online (OPAC) zbiorów bibliotecznych zakupionych po 1995 roku oraz zeskanowane katalogi tradycyjne. Na platformie śląskiej biblioteki cyfrowej umieszczane są XIX i XX-wieczne wydawnictwa ze zbiorów biblioteki Uniwersytetu Śląskiego. Biblioteka Uniwersytetu Śląskiego w 2010 roku uruchomiła Uczelnianą Bibliotekę Wirtualną. Biblioteka Cyfrowa Uniwersytetu Śląskiego udostępnia w wersji zdigitalizowanej najpoczytniejsze publikacje naukowe oraz podręczniki i skrypty, z których najczęściej korzystają naukowcy i studenci Uniwersytetu Śląskiego. Biblioteka Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji w Cieszynie dysponuje księgozbiorem liczącym 77996 książek, 29016 skryptów (w tym podręczniki), 520 czasopism; posiada także zbiory specjalne: nuty (15586), przezrocza (6759), dokumenty elektroniczne - filmy (8). Do innych zbiorów należą broszury (6160) oraz druki ciągłe (4917) [dane na podstawie Proliba; stan na koniec 2013]. Blisko połowa wszystkich zbiorów dotyczy etnologii i pokrewnych nauk humanistycznych reprezentujących szerokie spektrum zagadnień. W ostatnich latach konsekwentnie rozbudowywany jest księgozbiór dotyczący problematyki pozaeuropejskiej (głównie w oparciu o najnowszą literaturę obcojęzyczną), która dotąd była reprezentowana w zbyt małym stopniu. Literatura etnologiczna pogrupowana jest w dwóch katalogach: alfabetycznym i rzeczowym, a także w kilku innych działach rzeczowych według uniwersalnej klasyfikacji dziesiętnej. Aktualnie, ponad 30 000 zbiorów (w całej bibliotece wydziałowej) opracowanych jest komputerowo w systemie PROLIB. Biblioteka posiada dwie czytelnie międzywydziałowe (książek i czasopism) o łącznej ilości 89 miejsc, zapewniających również dostęp do Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Śląskiego. Wypożyczalnia czynna jest jest 6 dni w tygodniu w następujących godzinach: poniedziałki, wtorki, czwartki (9.00-15.00), środa, piątek (9.00-18.00), sobota (9.00-16.00). Czytelnia jest dostępna od poniedziałku do piątku w godzinach 9.00-18.00, w sobotę 9.00-16.00. W roku 2006 czytelnia książek otrzymała nowe wyposażenie, co pozwoliło zwiększyć liczbę miejsc dla czytelników. Od 1 marca 2008 roku wypożyczalnia prowadzi komputerową rejestrację czytelników i wypożyczeń. W wypożyczalni obecnie znajduje się 6 stanowisk komputerowych, w czytelni książek – 2 stanowiska komputerowe, 10 natomiast w czytelni czasopism. Uzupełnienie bazy bibliotecznej Wydziału stanowią biblioteki funkcjonujące na terenie Cieszyna – biblioteka miejska, pedagogiczna oraz Książnica Cieszyńska, z których studenci chętnie korzystają. Studenci korzystają z ogólnie dostępnej pracowni komputerowej w Budynku Głównym Wydziału. Zajęcia z informatyki odbywają się w dwóch pracowniach, z których przynajmniej jedna jest do dyspozycji studentów w dni powszednie w godzinach popołudniowych (od 11.00-19.00). Mają oni dostęp do szybkiego Internetu, który jest obsługiwany przez zaplecze informatyczne Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Do w/w pracowni mają dostęp także pracownicy naukowo-dydaktyczni. Do ich dyspozycji jest również 18 odrębnych stanowisk komputerowych w bibliotece uniwersyteckiej i czytelniach. Na wyposażeniu Instytutu Etnologii i Antropologii Kulturowej znajduje się: 7 komputerów stacjonarnych i 11 laptopów z dostępem do Internetu, 2 telewizory, 3 rzutniki multimedialne, 1 rzutniki slajdów, 1 rzutnik pisma, 1 kamera VHS, 1 kamera cyfrowa, 1 cyfrowy aparat fotograficzny, 3 skanery, 2 radiomagnetofony, 4 dyktafony, 1 nagrywarka DVD, 2 drukarki laserowe oraz 1 drukujące urządzenie wielofunkcyjne. Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej posiada dwa archiwa etnologiczne. Jedno to archiwum przy Zakładzie Teorii i Badań Kultury Współczesnej, zawierające dokumentację z badań prowadzonych przez studentów w czasie obozów naukowych na terenie Polski (ze szczególnym uwzględnieniem Śląska i Karpat) oraz na terenie Niemiec, Czech i Słowacja, a także Sudanu i Serbii. Są to materiały opisowe, fotograficzne oraz nagrania audio i video; zbiory te są ciągle uzupełniane. Drugie archiwum stanowią zbiory Polskiego Atlasu Etnograficznego. Jest to depozyt Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, który wzbogacany jest także materiałem z badań terenowych studentów i pracowników naukowych Zakładu Etnologii i Geografii Kultury. Pracownia Polskiego Atlasu Etnograficznego, ulokowana w strukturze Wydziału Etnologii i Nauk o Edukacji, w kwietniu 2014 roku otrzymała dofinansowanie z „Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki” na opracowanie naukowe i cyfryzację blisko 13 tys. fotografii, map oraz ankiet z zielnikami ze zbiorów PAE, dzięki czemu powstaje unikatowa kolekcja cyfrowa danych etnograficznych z całej Polski (udostępniana na stronie: www.archiwumpae.us.edu.pl). Ponadto funkcjonuje odrębna pracownia digitalizacyjna, dysponująca specjalistyczną aparaturą naukowo-badawczą (m.in. skanerem A3 i wysokiej klasy aparatem cyfrowym). Pracownia PAE posiada w swoich zbiorach nadto kilkadziesiąt map fizycznych oraz kilkanaście eksponatów etnograficznych, przydatnych do celów dydaktycznych.

Organizacja procesu uzyskania dyplomu na kierunku etnologia i antropologia kulturowa (II stopień) Proces uzyskania dyplomu w Wydziale Etnologii i Nauk o Edukacji jest organizowany i przebiega zgodnie z odpowiednim zapisem rozdziałów VI i VII Regulaminu Studiów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach (uchwała Nr 127 Senatu Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 24 kwietnia 2012 r.). 1. Student dokonuje wyboru seminarium i promotora, z listy zgłoszonych seminariów dyplomowych w danym roku akademickim. Seminarium dyplomowe trwa 4 semestry. 2. Student wraz z promotorem ustala temat pracy dyplomowej oraz przebieg procesu jej realizacji. 3. Student składa wniosek do Rady Wydziału/ Rady Instytutu o zatwierdzenie tematu pracy dyplomowej, po zaaprobowaniu go przez promotora. 4. Student składa pracę dyplomową w formie drukowanej oraz elektronicznej wraz z kompletem dokumentów, nie później niż do 25 września. 5. Dziekan kieruje do recenzji pracę dyplomową, po przyjęciu jej przez promotora. 6. Dziekan przyjmuje recenzje pracy dyplomowej i ewentualnie (przy negatywnej ocenie recenzenta) wyznacza drugiego recenzenta; jeśli drugi recenzent oceni pracę negatywnie, nie może ona być podstawą ukończenia studiów. 7. Dziekan dopuszcza studenta do egzaminu dyplomowego po zrealizowaniu planu studiów i efektów kształcenia przewidzianych programem studiów oraz uzyskaniu pozytywnych ocen pracy dyplomowej. 8. Dziekan wyznacza komisję przeprowadzającą egzamin dyplomowy. 9. Dziekan ustala przewidywany terminu egzaminu dyplomowego, nie później niż w terminie 6 miesięcy od daty, o której mowa w pkt. 4. 10. Komisja przeprowadza ustny egzamin dyplomowy. 11. Dziekan ustala ewentualny termin poprawkowego egzaminu dyplomowego, nie wcześniej niż przed upływem 1 miesiąca i nie później niż po upływie 3 miesięcy, od daty pierwszego egzaminu (dziekan może wyznaczyć ostateczny, dodatkowy termin egzaminu, w przypadku uzyskania przez studenta oceny niedostatecznej w drugim, poprawkowym terminie egzaminu, w przypadku uzyskania oceny niedostatecznej z tego egzaminu, dziekan wydaje decyzję o skreśleniu z listy studentów). 12. Komisja egzaminacyjna oblicza ostateczny wynik studiów na podstawie protokołu egzaminu dyplomowego zgodnie z § 34 pkt. 2 i 3 Regulaminu Studiów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach z zastrzeżeniem § 34 pkt. 4. 13. Absolwent otrzymuje dyplom ukończenia studiów wyższych odpowiedniego stopnia.

Kierunek studiów zgodny jest z podstawowymi celami strategicznymi Uniwersytetu Śląskiego i uwzględnia: - kształcenie w zakresie wiedzy o kulturze regionalnej (z naciskiem na istotną w warunkach wspólnoty europejskiej problematykę wielokulturowości oraz tożsamości społecznej na pograniczach kulturowych i etnicznych); - potrzebę ochrony i upowszechniania dziedzictwa kulturowego regionu, kraju, Europy, świata; - zasadę interdyscyplinarności kształcenia (m.in. poprzez odniesienie do innych dziedzin humanistyki, takich jak: językoznawstwo, historia, geografia, socjologia, psychologia, kulturoznawstwo, archeologia, religioznawstwo, historia sztuki, muzykologia, filozofia); - zasadę innowacyjności i kreatywności przez wprowadzenie do programu kształcenia treści z zakresu marketingu w kulturze oraz wiedzy dotyczącej praktycznych możliwości zastosowania etnologii/antropologii kulturowej w realizacji kariery, zarówno w zawodzie etnologa i antropologa, jak i w innych dziedzinach (np. edukacji, dziennikarstwie, biznesie); - nabywanie wiedzy fachowej przez ofertę zajęć praktycznych realizowanych we współpracy z instytucjami samorządowymi i kulturotwórczymi; - współdziałanie na zasadach partnerstwa i aktywną współpracę pracowników naukowo-dydaktycznych oraz studentów etnologii zarówno z zagranicznymi ośrodkami etnologicznymi, jak i jednostkami samorządowymi, kulturalnymi i oświatowymi różnego typu w kraju (współpraca z podmiotami zewnętrznymi stanowi płaszczyznę komunikowania się z szeroko rozumianym środowiskiem oraz społecznością lokalną i regionalną).