Logopedia Kod programu: W1-S2LO22.2022

Logopedia jest interdyscyplinarnym kierunkiem studiów o humanistycznym charakterze, kształcącym w zakresie zaburzeń mowy i komunikacji językowej. Podbudowę teoretyczną i praktyczną programu studiów stanowi wiedza z zakresu lingwistyki, medycyny, psychologii i pedagogiki wzbogacona o najnowsze osiągnięcia polskiej i światowej logopedii. Studiowanie na tym kierunku przygotowuje do działań w zakresie diagnozy, terapii i profilaktyki logopedycznej osób w różnym wieku, w tym także uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Studenci logopedii poznają prawidłowy rozwój mowy oraz etiologię i symptomatologię wszelkich jej zaburzeń, sposobu ich diagnozowania oraz metodyki postępowania terapeutycznego. Zapoznają się ze specjalistycznymi odmianami tej dziedziny wiedzy, jakimi są: gerontologopedia, surdologopedia, orofacjologopedia, nerologopedia. Poznają zasady budowania skutecznej relacji terapeutycznej z pacjentem i jego rodzinnym otoczeniem oraz uwarunkowania pracy w zespole (np. w ramach współpracy z innymi specjalistami i nauczycielami). Potrafią wyjaśnić przyczyny obserwowanych nienormatywnych objawów z wykorzystaniem wiedzy lingwistycznej, medycznej i psychologicznej, a także zaplanować i prowadzić terapię logopedyczną. Po ukończeniu studiów logopedycznych II stopnia możliwe jest prowadzenie profilaktyki, diagnozy i terapii rozpoznanych w toku postępowania dysfunkcji mowy zarówno u dzieci, jak i osób dorosłych. Ukończenie studiów magisterskich stwarza także szansę na otwarcie prywatnej praktyki logopedycznej. Absolwenci kierunku logopedia mają przygotowanie pedagogiczne, a treści realizowane w ramach studiów są zgodne ze standardami przygotowania do wykonywania zawodu nauczyciela zapisanymi w Rozporządzeniu MEN z dnia 1 sierpnia 2017 roku w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli Dz. U. 2017 poz. 1575.

Procedurę uzyskiwania dyplomu magistra na kierunku logopedia reguluje uchwała Senatu UŚ nr 108 z dnia 27 kwietnia 2021 r. stanowiąca Regulamin Studiów w Uniwersytecie Śląskim w Katowicach. W paragrafach od 33 do 39 zawarto szczegółowe zapisy odnoszące się do organizacji procesu uzyskiwania dyplomu magistra, w tym: zasady przygotowania pracy dyplomowej i jej formy, sposobu oceny rozprawy przez promotora oraz recenzenta, a także przebiegu egzaminu dyplomowego, jak również sposobu i kryteriów wyliczania oceny końcowej. Ponadto stosowane są procedury dyplomowania w ramach Archiwum Prac Dyplomowych (zarządzenie nr 201 Rektora Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach z dnia 23 listopada 2021 r. w sprawie wprowadzenia procedury składania i archiwizowania pisemnych prac dyplomowych w bazie elektronicznej). Wybór seminarium magisterskiego odbywa się pod koniec pierwszego semestru studiów. Promotorzy przedstawiają tematykę prowadzonych przez siebie seminariów. Proponowane studentom obszary badawcze są zgodne z zainteresowaniami badawczymi promotorów. Po wyborze promotora studenci ustalają z nim problematykę, metodologię i metodykę podejmowanych badań, sposób analizy ich wyników, jak również zasady pisania pracy pod względem formalnym (przypisy, aneks, bibliografia, odpowiednia struktura tekstu). Przygotowanie rozprawy na poziomie magisterskim odbywa się na bazie badań empirycznych, które mogą mieć charakter kazuistyczny lub obejmować większą grupę badawczą. Student przygotowuje pracę w czasie trzech semestrów, korzystając z konsultacji z promotorem, z którym ustala nie tylko temat pracy, ale także strukturę pracy, rodzaj wykorzystanych metod badawczych, sposób analizy wyników badań empirycznych, a także sporządzenie wniosków, jak również analiz o charakterze aplikacyjnym. Po zaliczeniu wszystkich przedmiotów objętych programem kształcenia na kierunku logopedia, zatwierdzeniu przez promotora pracy, a także uzyskaniu pozytywnych recenzji pracy, student może przystąpić do egzaminu dyplomowego, który przebiega zgodnie z wytycznymi opracowanymi przez Radę Dydaktyczną Kierunku. Obrona pracy magisterskiej rozpoczyna się autoreferatem dyplomanta. Po prezentacji głównych tez pracy jest czas na ustosunkowanie się dyplomanta do uwag dotyczących pracy zawartych w recenzjach. Po tej wypowiedzi członkowie komisji formułują dodatkowe pytania. Odpowiedzi dyplomanta kończą obronę pracy magisterskiej. W części niejawnej egzaminu komisja ustala cząstkowe oceny z obrony pracy oraz odpowiedzi na pytania, a także ostateczną ocenę zgodnie z § 39 Regulaminu Studiów w Uniwersytecie Śląskim. Bezpośrednio po ustaleniu ocen komisja ogłasza je dyplomantowi.

Logopedyczne praktyki zawodowe to ważny element studiów II stopnia. Zaplanowane są do realizacji w trzech częściach w semestrze II w wymiarze 30 godz., w semestrze III – 30 godz. oraz w semestrze IV – 15 godz. Miejscem realizacji praktyk mają być przede wszystkim placówki medyczne i gabinety terapeutyczne. Dzięki współpracy z logopedami i innymi specjalistami w nich zatrudnionymi studentki i studenci mają możliwość kształtowania praktycznych umiejętności oraz kompetencji społecznych, pozwalających na zdobywanie doświadczeń w zakresie diagnozy i terapii osób z zaburzeniami mowy i komunikacji językowej oraz organizacji pracy logopedy. Umożliwi to osobom przymierzającym się do zdobycia zawodu logopedy wdrażanie wiedzy teoretycznej i poznanych dowodów naukowych w proces postępowania terapeutycznego. Studenci będą mieli możliwość poznania specyfiki postępowania logopedycznego o charakterze profilaktycznym oraz diagnostyczno-terapeutycznym. Będą mogli wykazać się twórczą postawą w pracy logopedycznej i gotowością do weryfikacji przyjmowanych hipotez, metod i strategii terapeutycznych. Przygotują się do planowania programu terapii logopedycznej oraz prowadzenia i dokumentowania zajęć. Poznają zasady współpracy z lekarzami i innymi specjalistami zajmującymi się osobami z zaburzeniami mowy. Poznają również organizację placówki, w której prowadzona jest diagnoza i terapia logopedyczna. Będą umieli analizować obserwowane podczas praktyki działania podejmowane wobec pacjenta i jego rodziny. Warunkiem uzyskania zaliczenia zajęć praktycznych jest aktywny udział studenta we wszystkich zaplanowanych w programie formach zajęć, przedłożenie kompletnej dokumentacji z przebiegu praktyk (np. dziennik praktyk, raport z przebiegu praktyk) oraz uzyskanie pozytywnej oceny opiekuna praktyk. Koncepcja praktyk zakłada stworzenie studentom odpowiednich warunków do zdobycia doświadczenia zawodowego oraz umiejętności praktycznych i organizacyjnych, niezbędnych do wykonywania w przyszłości zawodu logopedy. Zajęcia praktyczne stwarzają możliwości profesjonalnego rozwoju studenta oparte na łączeniu wiedzy teoretycznej z praktycznymi umiejętnościami i kompetencjami społecznymi zgodnie z założeniami praktyki opartej na dowodach.

Warunkiem ukończenia studiów i uzyskania tytułu magistra jest spełnienie następujących warunków: zrealizowanie wszystkich efektów uczenia się przewidzianych w programie studiów, zdobycie przynajmniej 120 punktów ECTS, złożenie w określonym terminie pracy dyplomowej (magisterskiej) oraz uzyskanie pozytywnej oceny z egzaminu dyplomowego.

Absolwent studiów drugiego stopnia na kierunku logopedia ma wiedzę z zakresu logopedii dotyczącą diagnozy, terapii i profilaktyki logopedycznej osób w różnym wieku. Jego wykształcenie zostało również wzbogacone o treści dydaktyczne dotyczące pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Absolwent legitymuje się wiedzą na temat prawidłowego rozwoju mowy oraz etiologii i symptomatologii wszelkich zaburzeń mowy, sposobu ich diagnozowania oraz metodyki postępowania terapeutycznego, a także wiedzą w zakresie specjalistycznych odmian tej dziedziny wiedzy, jakimi są: neurologopedia, oligofrenologopedia, gerontologopedia, surdologopedia, orofacjologopedia. Zna teoretyczne podstawy budowania skutecznej relacji terapeutycznej z pacjentem i jego rodzinnym otoczeniem oraz uwarunkowania pracy w zespole (np. w ramach współpracy z innymi specjalistami i nauczycielami). Absolwent ma także bogatą wiedzę i umiejętności z zakresu komunikacji interpersonalnej, przygotowania dydaktyczno-metodycznego, emisji i ekspresji głosu oraz autoprezentacji (logopedia medialna). Absolwent umie zidentyfikować potrzebę wszczęcia postępowania logopedycznego poprzez przeprowadzenie diagnozy logopedycznej w celu ustalenia objawów i przyczyn występującego zaburzenia w komunikacji językowej – rozpoznania jego patomechanizmu; poprawnie klasyfikuje rodzaje zaburzeń mowy. Charakteryzują go także umiejętności programowania i wdrażania terapii logopedycznej w zakresie zróżnicowanych zaburzeń mowy (takich jak: dyslalia, opóźniony rozwój mowy, niepłynność mówienia, neurogenne zaburzenia mowy, mowa osób laryngektomowanych, zaburzenia mowy u osób w wieku senioralnym, wczesna interwencja logopedyczna, psychogenne zaburzenia mowy, problematyka rozwoju mowy w przypadku bilingwizm). Potrafi zaplanować i wprowadzać działania oraz zajęcia dotyczące terapii, jak również zajęcia z zakresu profilaktyki logopedycznej, m.in. poprzez upowszechnianie wiedzy logopedycznej w społeczeństwie, wczesną identyfikację ryzyka zaburzeń mowy oraz zapobieganie negatywnym skutkom istniejących już problemów logopedycznych. Absolwent posiada umiejętność nawiązywania współpracy z rodziną i otoczeniem pacjenta/dziecka/ucznia. Potrafi w praktyce zastosować umiejętności skutecznej komunikacji interpersonalnej w celu motywowania pacjenta, wspierania jego rodziny i otoczenia oraz ułatwiania mu przezwyciężania kryzysów związanych z wystąpieniem zaburzenia w komunikacji językowej. Podczas zajęć teoretycznych, ćwiczeniowych oraz podczas praktyk absolwent nabywa sprawności w zakresie diagnozy zaburzeń mowy, języka i komunikacji. Potrafi zaprogramować postępowanie terapeutyczne, określić prognozy oraz wdrażać terapię przy zastosowaniu właściwie dobranych metod i technik logopedycznych. Absolwent kierunku logopedia jest przygotowany do pracy z osobami zmagającymi się z różnego rodzaju zaburzeniami mowy, w tym z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Przygotowany jest do wykonywania działań diagnostycznych i terapeutycznych w zakresie w zakresie neurologopedii, surdologopedii, gerontologopedii, oligofrenologopedii, niepłynności mówienia, prowadzenia profilaktyki zaburzeń mowy w przedszkolach, szkołach podstawowych oraz w ośrodkach wczesnego wspomagania rozwoju mowy, a także do pracy w różnych instytucjach działających w sferze językowej komunikacji publicznej, kultury, edukacji, biznesu, nauki i administracji oraz innych jednostkach zatrudniających ludzi zawodowo posługujących się głosem (logopedia medialna). Ukończenie studiów magisterskich stwarza także szanse na otwarcie prywatnej praktyki logopedycznej, jak również daje możliwość pracy w instytucjach opieki zdrowotnej zajmującej się pomocą osobom z zaburzeniami mowy. Absolwent ma przygotowanie pedagogiczne, a treści realizowane w ramach studiów są zgodne ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela zapisanymi w Obwieszczeniu MEiN z 6 kwietnia 2021 roku w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela. Załącznik 3 (Dz. U. z 12 maja 2021 r., poz. 890).

Logopedia (II stopień) to kierunek studiów, który przygotowano w ścisłym powiązaniu z zadaniami określonymi w Strategii Rozwoju Uniwersytetu Śląskiego na lata 2020–2025. Podstawowym celem strategicznym jest przekształcenie UŚ w uczelnię badawczą o najwyższym poziomie kształcenia mocno powiązanym z działalnością naukową. Mając to na uwadze, program nowego kierunku studiów został tak opracowany, aby jego sercem stała się praca dyplomowa, do której prowadzi blok zajęć przygotowujących studentów do podejmowania naukowych wyzwań zarówno w ramach powiązanych z kierunkiem zespołów badawczych, jak i w zindywidualizowanej pracy dydaktycznej, odbudowującej najlepszą tradycję universitas – wspólnoty uczących się i uczonych; miejsca przekazywania wiedzy, umiejętności i wartości akademickich. Taki bezpośredni kontakt i demokratyczne pochylanie się nad problemami badawczymi daje szansę na realizację jeszcze jednego strategicznego celu uczelni w kontekście rozwoju kadry – przywracając możliwość realizacji unowocześnionej relacji mistrz-uczeń, tworzy się warunki sprzyjające rozwojowi zawodowemu i osobistemu pracowników. Odnosząc się jeszcze raz do doniosłego celu strategicznego uczelni, jakim są badania naukowe, warto zauważyć, że problemy podejmowane w ramach badań logopedycznych uznaje się za niezwykle istotne. Zaburzenia płynności mowy obejmują coraz szersze kręgi społeczne, utrudniając w znacznym stopniu funkcjonowanie nie tylko dzieci i młodzieży, ale również osób dorosłych i w podeszłym wieku, co wiąże się z dużą powszechnością np. chorób neurodegradowalnych. Uniwersalność tych problemów stawia logopedią w samym centrum międzynarodowych badań; na drodze do poszukiwania rozwiązań, które wypracować mogą tylko interdyscyplinarne zespoły sięgające po dorobek zagranicznych partnerów i podejmujące z nimi współpracę. W programie studiów II stopnia logopedii uwzględniono aspekt międzynarodowy, co było możliwie także dzięki ścisłemu współdziałaniu osób przygotowujących kierunek z różnymi światowymi instytucjami i uniwersytetami. Następny obszar strategii UŚ określają dwa słowa: kształcenie i studenci. Cel strategiczny z nim powiązany dotyczy między innymi takiego modelowania oferty kształcenia nauczycieli, by uwzględniać w niej indywidualizację procesu dydaktycznego z zastrzeżeniem konieczności realizacji ustalonego standardu nauczania. Samo tworzenie II stopnia studiów logopedycznych jest spełnieniem tego warunku. Nowy standard kształcenia nauczycieli wymaga, aby swoje kompetencje przyszli nauczyciele zdobywali podczas pięciu lat nauki – zarówno na studiach jednolitych magisterskich, jak i łączonych studiach I i II stopnia. Zatem ten kierunek jest realną odpowiedzią na potrzeby studentów, przepisów prawa, ale także wszystkich tych, do których trafią nasi absolwenci przygotowani w oparciu o najwyższe pedagogiczne standardy kształcenia. Trzecia misja Uniwersytetu zakłada m. in. stworzenie i doskonalenie systemu komunikacji z otoczeniem społeczno-gospodarczym. Kierunek logopedia realizacji tego zadania także ma służyć, choćby dlatego, że jest odpowiedzią na potrzeby edukacyjne kandydatów i studentów, które zdiagnozowano, analizując tendencje w rozwoju polskiego i światowego szkolnictwa wyższego oraz rynek pracy. Koncepcję studiów opracowano, kierując się opiniami praktyków i z nimi także zaplanowano część zajęć, tak aby poprzez eksplorowanie wiedzy stosowanej stworzyć most pomiędzy środowiskiem uczelni a otoczeniem społeczno-gospodarczym. Taki model kształcenia daje również szansę na lepszy transfer wiedzy o badaniach naukowych prowadzonych w uczelni do środowiska ich potencjalnych beneficjentów. W ten sposób koncepcja nowego kierunku realizuje nie tylko ważne cele UŚ, ale także priorytet określony przez Komisję Europejską w komunikacie Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu: Europa 2020. Podobieństwo do kierunków logopedycznych organizowanych w innych światowych uczelniach, a także moduły prowadzone w języku angielskim sprzyjają podniesieniu mobilności studentów i pracowników oraz badawczo-dydaktycznej współpracy międzyuczelnianej.