Podstawy wiedzy o kulturze i nauce (ziem polskich w XX w.) Kierunek studiów: Doradztwo i infobrokerstwo historyczne
Kod programu: 05-S1IH16.2016

Podczas wykładów i ćwiczeń oraz realizując wymagane dla zaliczenia przedmiotu prace semestralne i przygotowując się do zajęć w ramach pracy własnej: lektury i za pośrednictwem nowych mediów - studenci zapoznają się z dorobkiem kultury i nauki polskiej w XX wieku. Punktem wyjścia dla pozyskiwania wiedzy i umiejętności przewidzianych w obszarze modułu: Kultura i nauka ziem polskich w XX wieku jest zapoznanie się z dziedzictwem epoki zaborów, udziałem Polaków w kulturze europejskiej na początku XX wieku oraz różnicami między poszczególnymi dzielnicami zaborczymi, wpływającymi na odmienne możliwości partycypowania w kulturze i badaniach naukowych. Uczestnicy zajęć będą mieli okazję zapoznania się z wpływem procesów modernizacyjnych na rozwój kultury „wysokiej” i kultury masowej na ziemiach polskich, na kształtowanie się aspiracji kulturalnych szerokich warstw społeczeństwa i wkraczanie kobiet w nowe obszary aktywności w dziedzinie oświaty, kultury i nauki, szczególnie na początku XX wieku i po powstaniu niepodległego państwa polskiego. Zapoznając się z rozwojem literatury, sztuk pięknych, kinematografii, prasy, a także z procesem budowy środowisk akademickich i dorobkiem nauki polskiej w dwudziestoleciu międzywojennym studenci będą mogli zrozumieć doniosłą rolę kultury dla kształtowania tożsamości narodowej, identyfikacji społeczeństwa z państwem polskim, a także uświadomić sobie wkład polskich uczonych i twórców w całokształt kultury europejskiej. Zwrócą uwagę na tradycyjny etos inteligencji polskiej oraz rolę Kościoła jako instytucji umożliwiającej uczestnictwo w kulturze szerokim masom społeczeństwa. Wobec wielonarodowego charakteru II Rzeczypospolitej uświadomią też sobie sobie związki kultury polskiej z kulturą europejską, a szczególnie z kulturą narodów zamieszkujących ziemie państwa polskiego (mniejszości narodowych: Żydów, Niemców, Rosjan, Ukraińców) i narodów z Polską graniczących. Podejmowane w ramach realizacji modułu tematy wskażą na znaczenie nauki dla obronności kraju, pozwolą docenić udział polskich uczonych w obronę suwerenności (zarówno w dziedzinie militarnej, gospodarczej jak i m.in. w zakresie kultury prawnej, kultury politycznej). Studenci będą mogli przeanalizować trwający na przestrzeni XX wieku rozwój kultury masowej, wzrastająca rolę prasy i radiofonii oraz nowych środków masowego przekazu, kształtowanie trendów obyczajowych, higienicznych, w zakresie spędzania czasu wolnego, a także funkcjonowanie propagandy i jej środków. Poznając okres II wojny światowej uczestnicy zajęć zdobędą wiedzę pozwalającą na zrozumienie roli kultury jako istotnego czynnika dla konsolidacji społeczeństwa i obrony tożsamości, oręża w walce o odzyskanie niepodległości i przeciwstawienia się totalitarnej przemocy. Rozpatrując następstwa II wojny światowej zapoznają się z wkładem Polaków na emigracji w rozwój nauki i kultury na świecie. Poznają rolę kultury w zmaganiach o ideologiczną dominację w systemie totalitarnym a zarazem będą mogli zrozumieć znaczenie kultury jako obszaru pozwalającego zachować ludziom wewnętrzną autonomię, pamięć historyczną, odporną na oficjalną indoktrynację oraz pielęgnować przekaz wartości humanistycznych i wolnościowych w okresie PRL. Zapoznają się z tymi zjawiskami na przykładzie rozkwitu kultury niezależnej w latach osiemdziesiątych XX wieku, i szerokiego udziału społeczeństwa w rozmaitych formach kultury niezależnej (m.in. wydawnictwa II obiegu).

Opanowanie wiedzy i umiejętności z zakresu programowego przedmiotu Podstawy wiedzy o kulturze i nauce na ziemiach polskich w XIX wieku

1.Maria Bogucka, Kultura, naród, trwanie. Dzieje kultury polskiej od zarania do 1989 roku, Warszawa 2008; 2.Marta Fik, Kultura polska po Jałcie. Kronika lat 1944-1981, Warszawa 1991; 3.Katarzyna Filipowicz-Polańska, Konspiracyjna działalność dydaktyczna i naukowa w latach 1939-1945, Poznań 1992; 4.Historia Nauki Polskiej, Tom X. 1944-1989, red. L. Zasztowt i J. Schiller-Walicka, cz.1: Warunki rozwoju nauki polskiej. Państwo i społeczeństwo, część 2: Instytucje, cz. 3: Idee i praktyka, Warszawa 2015; 5.Maciej Iłowiecki, Okręty na oceanie czasu: historia nauki polskiej do 1945, Warszawa 2001. 6.Nauka polska wobec totalitaryzmów , red. Bolesław Orłowski, Warszawa 1994; 7.Wojciech Roszkowski, Historia Polski 1914-2005, Warszawa 2007 8.Uniwersalizm i swoistość kultury polskiej, t. 2, red. Janusz Kłoczowski, Lublin 1990; 9.Wkład wychodźstwa polskiego w naukę i kulturę Wielkiej Brytanii, red. Wanda Lohman, Kraków 2010; 10. Adam Zamoyski, Własną drogą - osobliwe dzieje Polaków i ich kultury, Kraków 2002.