Nauki pomocnicze historii sztuki Kierunek studiów: Historia sztuki
Kod programu: 05-S1HS12.2019

Celem zajęć jest zapoznanie studentów z wybranymi naukami pomocniczymi historii sztuki, między innymi źródłoznawstwem, paleografią, neografią gotycką, numizmatyką, sfragistyką, heraldyką i kostiumologią w zakresie umożliwiającym samodzielne korzystanie z różnych rodzajów źródeł pisanych i ikonograficznych.

Znajomość podstawowej terminologii historii sztuki.

Józef Szymański, Nauki pomocnicze historii, wyd. 6, Warszawa 2012 (lub inne wydania). I. Ihnatowicz, Nauki pomocnicze historii XIX i XX wieku, Warszawa 1990 (i późniejsze wydania). I. Ihnatowicz, A. Biernat, Vademecum do badań nad historią XIX i XX wieku, wyd. 2 uzupełnione i poprawione, Warszawa 2003. Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013. W. Semkowicz, Encyklopedia nauk pomocniczych historii, Kraków 1999 (wyd. 2, Kraków 2011). Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce, red. M. Rokosz, Kraków 1995. Opracowania dotyczące poszczególnych dyscyplin: Paleografia i neografia: Album Paleographicum, ed. S. Krzyżanowski, ed. 2, ed. W. Semkowicz, Z. Budkowa, Cracoviae MCMLX [Kraków 1960]. Specimina Paleographica, ed. S. Krzyżanowski, Cracoviae MCMXIII [Kraków 1913]. A. Cappelli, Dizionario di abbreviature latine ed italiane, wyd. 6, Milano 1967. A. Gieysztor, Zarys dziejów pisma łacińskiego, Warszawa 1973 (wyd. 2 Warszawa 2009). S. A. Porębski, Paleografia łacińska: podręcznik dla studentów, Warszawa 1997 W. Semkowicz, Paleografia łacińska, wyd. 3, Kraków 2011 (lub wcześniejsze wydania). J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, wyd. 6, Warszawa 2012. K. Pietkiewicz, Paleografia ruska, Warszawa 2015. K. Górski, Neografia gotycka. Podręcznik pisma neogotyckiego, Warszawa 1978. Chronologia: Chronologia polska, red. B. Włodarski, Warszawa 1957, (wyd. 2, Warszawa 2008). H. Wąsowicz, Chronologia średniowieczna, Lublin 2013. Dyplomatyka: Dyplomatyka staropolska, red. T. Jurek, Warszawa 2015. S. Kętrzyński, Zarys nauki o dokumencie polskim wieków średnich, wyd. 2, Poznań 2008. K. Maleczyński, M. Bielińska, A. Gąsiorowski, Dyplomatyka wieków średnich, Warszawa 1971. I. Sułkowska-Kurasiowa, Dokumenty królewskie i ich funkcja w państwie polskim za Andegawenów i pierwszych Jagiellonów 1370-1444, Warszawa 1977. I. Sułkowska-Kurasiowa, Polska kancelaria królewska w latach 1447-1506, Wrocław 1967. M. Grulkowski, Definicja i klasyfikacja ksiąg miejskich. Księgi w kancelariach miast obszaru Hanzy, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 119-148. Inwentarz Metryki Koronnej online [http://www.agad.gov.pl/inwentarze/Metr_Korx.xml] K. Madejska, Dyplomatyka, archiwistyka, źródłoznawstwo – o sposobach badania kancelarii XV–XVIII wieku, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 113-118. K. Skupieński, Notariat publiczny w średniowiecznej Polsce, Lublin 2002. Bibliologia historyczna: K. Głombiowski, H. Szwejkowska, Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i w średniowieczu, Warszawa 1971. M. Juda, Bibliologia historyczna w systemie nauk pomocniczych historii, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 11-20. E. Potkowski, Problemy kodykologii, w: Tradycje i perspektywy nauk pomocniczych historii w Polsce, red. M. Rokosz, Kraków 1995, s. 195-207. E. Potkowski, Książka i pismo w średniowieczu. Studia z dziejów kultury piśmiennej i komunikacji społecznej, Pułtusk 2006. H. Szwejkowska, Książka drukowana XV-XVIII wieku. Zarys historyczny, wyd. 4, Wrocław 1983. H. Szwejkowska, Wybrane zagadnienia z dziejów książki XIX i XX wieku, Warszawa 1979. J. Zathey, Problem rękopisoznawstwa w polskich badaniach naukowych, „Roczniki Biblioteczne”, t. 10: 1966, s. 463-480. M. Zwiercan, Niektóre problemy rękopisoznawstwa, w: Problemy nauk pomocniczych historii, t. 2, Katowice 1973, s. 57-62. Genealogia W. Dworzaczek, Genealogia, Warszawa 1959. I. Gieysztorowa, Wstęp do demografii staropolskiej, Warszawa 1976. C. Kuklo, Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009. Geografia historyczna S. Arnold, Geografia historyczna Polski, Warszawa 1951. K. Buczek, Dzieje kartografii polskiej od XV do XVIII wieku, Wrocław 1963. J. Tyszkiewicz, Geografia historyczna. Zarys problematyki, Warszawa 2014 S. Alexandrowicz, J. Łuczyński, R. Skrycki, Historia kartografii ziem polskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2017. Orbis latinus online [http://www.columbia.edu/acis/ets/Graesse/contents.html] – portal opracowany na podstawie: J. G. T. Grässe, , Orbis Latinus oder Verzeichnis der wichtigsten latenischen Ort- und Ländernamen, Berlin 1909. Atlas historyczny Polski. Mapy szczegółowe XVI wieku: m.in. t. I: Województwo krakowskiego w drugiej połowie XVI wieku, cz. I-II, oprac. K. Chłapowski et al., pod red. H. Rutkowskiego, Warszawa 2008. Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu. Edycja elektroniczna, red. ogólna T. Jurek [http://www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?q=leszno&d=7&t=1] Sfragistyka i numizmatyka: Dawne pieczęcie. Typologia - metody badań – interpretacje, red. Z. Piech, Warszawa 2015 M. Gumowski, Pieczęcie królów polskich, Kraków 1910-1920. M. Gumowski, M. Haisig, S. Mikucki, Sfragistyka, Warszawa 1960. Z. Piech, Ikonografia pieczęci Piastów, Kraków 1993. M. Gumowski, Zarys numizmatyki polskiej, Łódź 1952. R. Kiersnowski, Wstęp do numizmatyki polskiej wieków średnich, Warszawa 1964. S. Suchodolski, Numizmatyka średniowieczna. Moneta źródłem archeologicznym, historycznym i ikonograficznym, Warszawa 2012. Z. Żabiński, Systemy pieniężne na ziemiach polskich, Wrocław 1981. Heraldyka i weksylologia M. Gumowski, Herby miast polskich, Warszawa 1960. H. Seroka, Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku, Warszawa 2002. S. K. Kuczyński, Polskie herby ziemskie. Geneza, treści, funkcje, Warszawa 1993. J. Szymański, Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego, Warszawa 1993. J. Szymański, Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku, Warszawa 2001. Orzeł Biały herb państwa polskiego, Warszawa 1996. J. Ptak, Weksylologia polska, Warszawa 2016. Współczesna heraldyka samorządowa i jej problemy, red. W. Drelicharz, Z. Piech, Kraków 2000. Archiwistyka, rozwój form kancelaryjnych i przewodniki po zbiorach rękopisów: Baza elektroniczna archiwów państwowych w Polsce: System Ewidencji Zasobu Archiwalnego SEZAM [http://baza.archiwa.gov.pl/sezam/sezam.php] Archiwa państwowe w Polsce. Przewodnik po zasobach, red. A Biernat, A. Laszuk, Warszawa 1998. Archiwa Kościoła katolickiego w Polsce. Informator, oprac. Maria Dębowska, Kielce 2002. J. Łosowski, Archiwistyka jako dyscyplina pomocnicza historii, w: w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, red. A. Jaworska, R. Jop, Warszawa 2013, s. 21-36. Zbiory Rękopisów w Polsce, t. 1: Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce, oprac. D. Kamolowa, przy współudziale T. Sieniateckiej, Warszawa 2014. Zbiory Rękopisów w Polsce, t. 2: Rękopisy w zbiorach kościelnych, oprac. T. Makowski, przy współpr. Patryka Sapały, Warszawa 2014. Rozwój form kancelaryjnych na ziemiach polskich od średniowiecza do końca XX wieku, S. Nawrocki, Poznań 1998. A. Tomczak, Zarys dziejów archiwów polskich, wyd. 2 popr. i rozszerz., Toruń 1982.