Interpretation and explanation in the philosophy of science Field of study: Philosophy
Programme code: W1-S2FI19.2021

Celem modułu jest przedstawienie studentom istotnych problemów związanych z wyjaśnianiem i interpretacją w nauce ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień występujących w naukach humanistycznych i społecznych, a także unaocznienie zmian epistemologicznych i metodologicznych jakie pojawiają się w w filozofii i metodologii nauki. Zdobytą wiedzę student będzie mógł wykorzystywać we własnych badaniach. Treść: Cele nauki i problem wyjaśniania. Tradycja arystotelesowska i Galilea. Problem jedności nauki. Cechy pozytywizmu i jego filozofia nauki. Odpowiedź na pozytywny ideał nauki. Różnica między wyjaśnianiem a zrozumieniem. Poziomy i charakkterystyka tego rozróżnienia (Geisteswissenschaften). Wyjaśnianie faktów jednostkowych i ogólnych – problem prawa. Teoria wyjaśniania naukowego Hempla, logiczna i pragmatyczna koncpecja wyjaśnienia. Deduktywno-nomologiczny i indukcyjno-probabilistyczny model wyjaśniania. Przyczynowość i wyjaśnianie przyczynowe. Wyjaśnianie teleologiczne i intencjonalne. Analityczna filozofia działania i krytyka pozytywizmu (P. Winch a W. Dray). Związki między gilozofią analityczną i hermeneutyką. Formy interpretacji, interpretacja jako problem metodologiczny i kierunek filozoficzny. Problemy semantyczne i psychologiczne aspekty interpertacji jako metody. Naturalizm (D. Sperber) versus interpretatywizm w naukach społecznych – ontologia znaczenia.

(no information given)

• Černík, V./Viceník, J. (Eds.): Zákon, explanácia a interpretácia v spoločenských vedách. IRIS. Bratislava, 2005. • Von Wright G. H.: Explanácia and Understanding. Routledge. London and New York, 2009. (dostupná aj v češtine) • Pitt, J. C. (ed.): Theories of Explanation. Oxford University Press. Oxford, 1998. • Kmita, J.: Kultura i poznanie. PWN. Warszawa 1980. • Černík, V./ Viceník.J./ Višňovký, E.: Praktické usudzovanie, konanie a humanitná interpretácia, IRIS. Bratislava, 2000. Odporúčaná literatúra • Sedová, T.: Úvod do filozofie sociálneho poznania. STIMUL, Bratislava, 2000. • Weber, M.: K metodológii sociálnych vied. Pravda, Bratislava 1983 alebo Weber, M.: Metodologie, sociologie a politika, OIKOYMENH, Praha, 2009. • Hollis, M.: The Philosophy of Social Science. Cambridge University Press, 1986. • Salmon Wesley: Four Decades of Scientific Explanation. University of Minnesota Press, 1989. • Flyvbjerg, B.: Making Social Science Matter. Cambridge University Press, 2001. • Časopisy: Organon F, Mind, Filosofický časopis, Filozofia, Studia Filozoficzne a i.